De NVDE is blij dat het kabinet de urgentie deelt om het elektriciteitsnet zo snel mogelijk uit te breiden. Dat blijkt uit de appreciatie van het IBO-rapport ‘Schakelen naar de toekomst’ (Interdepartementaal BeleidsOnderzoek) die het Kabinet op vrijdag 25 april naar de Tweede Kamer stuurde. ‘Investeringen in de netten zijn een heel verstandige keuze, want ze leveren de maatschappij meer op dan ze kosten. Tegelijk is het goed dat het Kabinet op veel zaken inzet waarmee we die kosten binnen de perken houden en anders verdelen,’ zegt Olof van der Gaag, voorzitter Nederlandse Vereniging Duurzame Energie (NVDE).
Grootschalige investeringen in de netinfrastructuur zijn noodzakelijk om de Nederlandse economie toekomstbestendig te maken, nieuwe woningen en bedrijven op het elektriciteitsnet aan te sluiten en energie-onafhankelijker te worden. Doorgroei van hernieuwbare energie is een structurele manier om de energierekening betaalbaar te houden en voorspelbaarder te maken. De energierekening gaat omlaag als het net meer goedkope hernieuwbare energie kan transporteren.
Beter benutten helpt om de netkosten te drukken
Het is goed dat het Kabinet zich inzet om de kosten voor de netten binnen de perken te houden en op korte termijn nieuwe woningen en bedrijven aan te sluiten. Op veel momenten is er nog voldoende ruimte op het net die alleen slimmer gebruikt moet worden. Hiermee kunnen we de investeringskosten voor het elektriciteitsnet op land verlagen met 3,5 miljard tot 22,5 miljard, zo blijkt uit de reactie van het kabinet.
Andere nettarieven kunnen bewoners en ondernemers aanzetten om flexibel om te gaan met elektriciteit en de piekbelasting van het net te verlagen. Tegelijk moet de verduurzaming van woningen en bedrijven wel dóór kunnen, ook met een nieuwe structuur voor de nettarieven. De NVDE is positief over de inzet om nieuwe contractvormen voor de netaansluiting van bedrijven na 2025 versneld aan te bieden.
De NVDE is blij dat het Kabinet er steviger op inzet om aanbod, transport, flexibiliteit en conversie in samenhang te ontwikkelen. Locatiesturing via ruimtelijke instrumenten en specifiek voor elektrolyse en batterijen op gewenste locaties, kunnen de benodigde investeringen verminderen. Het maakt namelijk veel uit waar opwek, gebruik en opslag plaatsvinden. De NVDE pleit voor een techniekneutraal beleid voor alle vormen van opslag en conversie (zoals ook thermische opslag en seizoensopslag).
Ook energiebesparing en andere energiedragers helpen
Energie die je niet gebruikt hoef je ook niet te transporteren: zo helpt energiebesparing direct de problemen op het net te verkleinen. De NVDE vindt dat er een sterkere handhaving van de energiebesparingsplicht nodig is. Een verbetering in de handhaving hiervan bespaart jaarlijks zo’n 1 miljard m³ aardgas en 5 miljard kWh elektriciteit. Dat verlaagt de piekvraag met circa 1,5 procent en daarmee de benodigde netinvesteringen.
De NVDE vraagt ook aandacht voor warmtenetten en groen gas. Blijf vol inzetten op de uitrol van warmtenetten, omdat hierdoor het elektriciteitsnet minder verzwaard hoeft te worden. En ook het besluit om de bijmengverplichting groen gas in te voeren is in dit kader een goede zaak.
Kosten anders verdelen
Het is voor de energietransitie essentieel dat de netten worden verzwaard en die kosten zullen moeten worden opgebracht. Het Kabinet onderzoekt een amortisatiefonds als mogelijkheid om deze kosten te spreiden over een lange periode, waardoor huishoudens en bedrijven stabielere netkosten krijgen. De NVDE ziet de mogelijkheden maar heeft zorgen of we zo de rekening niet teveel doorschuiven naar onze kinderen. We volgen de uitwerking ervan met belangstelling.
Bied huishoudens en bedrijven structurele oplossing voor hun energierekening
Er is veel aandacht voor de effecten van netkosten op de energierekening van huishoudens en bedrijven. Dat is terecht, maar het is goed om je te realiseren dat zij vooral kijken naar de totale energiekosten. Die stijgen veel minder dan de netkosten. Zeker als het net goedkopere duurzame energie transporteert en dat doet voor veel efficiëntere toepassingen zoals elektrische auto’s en warmtepompen, dan blijft de totale rekening betaalbaar.
De NVDE roept de overheid op om breed te zoeken naar mogelijkheden om te zorgen dat de rekening draaglijk blijft. Dat kan bijvoorbeeld door hogere nettarieven (deels) te compenseren via de energiebelasting. Of door inkomenssteun, via de inkomstenbelasting of meer gericht. Een goed voorbeeld van het laatste is dat het Kabinet middelen uit het Social Climate Fund ter beschikking wil stellen om steun te bieden aan kwetsbare huishoudens met een hoge energierekening.
De invoering van een groene rentekorting kan de netkosten ook flink drukken. Dit kan Nederland vijftien miljard euro aan netkosten besparen, zo blijkt uit onderzoek van Berenschot. Dat scheelt huishoudens en bedrijven tien procent op hun nettarief. Door een lagere rente op duurzame energieprojecten gaan de energiekosten voor consumenten en bedrijven omlaag en wordt de energietransitie goedkoper.
Tijdelijke verbouwingskosten
Het uitbreiden van het stroomnet levert tijdelijke verbouwingskosten op. Die zijn nodig om veel grotere maatschappelijke schade door klimaatverandering en importafhankelijkheid tegen te gaan. CE Delft rekende in aanloop naar het Pakket voor Groene Groei van het ministerie van KGG uit dat deze transitiekosten grote positieve effecten hebben voor de langere termijn en brede welvaart. Ook met stevig klimaatbeleid groeit de Nederlandse economie: +20% in 2040 en +40% in 2050. Die groeicijfers zijn gedempt door klimaatbeleid. Daarna is het economische effect juist positief, omdat veel investeringen dan zijn afgeschreven. En niks doen, is bepaald niet gratis. De kosten van bijvoorbeeld extreem weer lopen sterk op als klimaatverandering doorzet: jaarlijks €60 miljard in 2100 zonder actief klimaatbeleid.
Al met al: de IBO-appreciatie zet in op een veelheid aan mogelijkheden om beter om te gaan met de kosten van de netinfrastructuur. De NVDE kijkt uit naar de verdere concretisering van de maatregelen en denkt daar graag over mee.