Als CEO van energieleverancier Eneco wil As Tempelman de wereld beter achterlaten voor zijn kinderen, hun leeftijdsgenoten en toekomstige generaties. Het recent gepubliceerde One Planet plan van Eneco moet daaraan bijdragen: Eneco heeft haar bestaande ambitie om klimaatneutraal te worden met 15 jaar vervroegd naar 2035. “Omdat het kan én omdat het hard nodig is,” zegt Tempelman. Onderdeel van de ambitie is om vanaf 2030 aan zakelijke klanten alleen nog maar groene stroom te leveren. Particulieren klanten krijgen al sinds 2011 100% groene stroom. “We hebben geen tijd te verliezen,” zegt Tempelman over de kabinetsformatie. “De klimaatplannen in het regeerakkoord moeten concreet zijn en het effect op de uitstootvermindering moet onafhankelijk worden doorgerekend, zodat iedereen weet waar we aan toe zijn.”
Waar komt uw persoonlijke passie voor het tegengaan van klimaatverandering vandaan?
“Het lijkt misschien enigszins cliché, maar mijn kinderen en hun leeftijdsgenoten zijn mijn grote bron van inspiratie. Ik zou graag zien dat zij net zoveel van onze aarde genieten als mijn generatie X. Ik herinner me nog goed dat mijn zoontje op school had geleerd hoe het gebruik van fossiele brandstoffen de koolstofkringloop verstoort. Toen kwamen er natuurlijk vragen. Waarom ik daaraan meewerkte, dat was toch niet goed? Natuurlijk had hij toen nog geen enkel begrip van de complexiteit van onze energievoorziening, maar zo’n vraag maakt toch impact. Ik vind het geweldig om me nu volledig in te zetten voor de ontwikkeling van hernieuwbare energiesystemen, bouwen aan de toekomst, iets moois achterlaten.”
Tot voor kort was u vice president Gas Ventures voor Azië bij Koninklijke Nederlandse Shell. Bij Eneco zorgt u ervoor dat Nederland van het aardgas af gaat. Wanneer besloot u dat u zich wilde inzetten voor een toekomst zonder aardgas?
“Ik heb nooit besloten om me actief in te zetten tegen het gebruik van aardgas, sterker nog, jarenlang heb ik aardgas gepromoot als minst vervuilende fossiele brandstof. Maar we willen naar een maatschappij zonder CO2-emissies en dat betekent dan ook dat we een transitie moeten maken naar een toekomst zonder aardgas, tenzij bij verbranding de CO2 wordt afgevangen en wordt hergebruikt of opgeslagen. Europa toont sterk leiderschap met ambitieuze doelstellingen (55% CO2-reductie in 2030 en 100% CO2-reductie in 2050) en het is mooi om te zien dat andere grote landen volgden. Samen met mijn 3.000 zeer gemotiveerde collega’s van Eneco wil ik die transitie versnellen en laten zien dat met grootschalige elektrificatie, duurzame warmtenetten en waterstoftoepassingen we echt zonder fossiele brandstoffen kunnen, dus ook zonder aardgas.”
Waarom zet Eneco zo’n grote, snelle stap naar klimaatneutraliteit in 2035?
“We hebben onze klimaatambities met 15 jaar vervroegd, omdat het kan en omdat het hard nodig is. De opwarming van de aarde gaat harder dan gedacht. Als we nu geen actie ondernemen dan is volgens klimaatwetenschappers de aarde al in 2040 met meer dan 1,50C opgewarmd. Ons One Planet Plan is daarom onze drijfveer, we hebben maar één aarde en daar moeten we duurzaam mee omgaan. We zijn al in 2007 begonnen met verduurzaming en zien het als onze verantwoordelijkheid om nu een grote stap te zetten. Natuurlijk is het commercieel gezien ook interessant, want de vraag naar duurzame oplossingen zal alleen maar toenemen in de komende jaren. Onze klanten vragen nu ook al vaker naar duurzame oplossingen.”
In hoeverre kan Eneco dit doel op eigen kracht halen en waar heeft u anderen bij nodig?
“We willen verduurzaming zo gemakkelijk mogelijk maken voor klanten door met ze mee te denken en ze duurzame en rendabele alternatieven aan te bieden, denk aan een volledig elektrische warmtepomp of een hybride warmtepomp. Deze alternatieven bieden we de klant aan op een logisch moment, bijvoorbeeld wanneer een cv-ketel toe is aan vervanging of gerepareerd moet worden. Daarnaast willen we ook helpen om (financiële) barrières weg te nemen door klanten de mogelijkheid te geven voor leaseconstructies of voorfinanciering.
Ook voor de zakelijke markt vinden we het belangrijk dat klanten zelf beslissen hoe snel ze willen verduurzamen. Natuurlijk stimuleren wij hen hier graag in en helpen we ze waar nodig. Ik denk dat het haalbaar is om in 2030 alleen nog maar groene stroom te leveren aan al onze zakelijke klanten. Elektriciteit geproduceerd uit zon en wind is nu al goedkoper dan uit kolen- en gascentrales. Met industriële warmtepompen en elektrode boilers kan de uitstoot van de industrie significant worden teruggebracht.
De vraag over waar we anderen voor nodig hebben, is een belangrijke natuurlijk. Allereerst is de bereidheid vanuit de samenleving heel belangrijk. We hebben het volste vertrouwen dat steeds meer mensen bereid zijn om te verduurzamen, dat zie je nu al. Daarnaast zijn we, vooral op plekken waar elektrificatie niet mogelijk is, afhankelijk van de beschikbaarheid, schaalbaarheid en het kostenvoordeel van hernieuwbare gassen zoals groen gas en groene waterstof.
Maar boven alles hebben we een daadkrachtige overheid nodig die effectief klimaatbeleid inzet en met extra beleidsmaatregelen komt.”
Wat kan een klant van Eneco doen om te helpen met het behalen van Eneco’s klimaatdoelstellingen?
“Het gaat er niet om dat klanten ons helpen, wij helpen juist graag de klant met een passend advies en aantrekkelijke duurzame alternatieven.
We begrijpen heel goed dat de energietransitie voor veel mensen iets is wat boven hun hoofd groeit. Dat ze zich zorgen maken over de kosten die ermee gemoeid zijn. Wij zien het als onze taak om klanten stap voor stap mee te nemen naar een duurzame toekomst op een manier die past bij hun situatie en hun budget. We kunnen niet om de noodzaak van de energietransitie heen en dat besef dringt steeds meer door, breed in de samenleving.”
‘Bijna verdubbeling van hernieuwbare productievermogen tot 3200 MW in 2025 en verdere groei in jaren tot 2035,’ staat er in het Eneco plan. Maar hoe en waar dan?
“Eneco zet in op duurzame energie uit zon en wind op land en vooral op zee. In juni hebben we bijvoorbeeld de start van de bouw van Zonnepark De Wildert aangekondigd. De naastgelegen Coca-Cola fabriek en VolkerWessels gaan de groene stroom inzetten om hun bedrijfsprocessen verder te verduurzamen. Ook ontwikkelen we in opdracht van Rijkswaterstaat op de zeewering van de Tweede Maasvlakte een windpark met ruim 100 megawatt vermogen. De innovatieve onshore windturbines gaan vanaf 2023 jaarlijks maar liefst 416 gigawattuur (GWh) groene stroom opwekken. Het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat, inclusief Rijkswaterstaat, wordt hiermee van 100% duurzame energie voorzien. Daarnaast gaan onze windparken op zee, zoals Borssele III/IV en Hollandse Kust (noord), een grote bijdrage leveren aan de verdubbeling van duurzame opwek. Zo heeft het offshore windpark Hollandse Kust (noord), dat in 2023 in gebruik zal worden genomen, een geïnstalleerd vermogen van in totaal 759 MW en levert ten minste 3,3 TWh per jaar. Dit staat gelijk aan het gemiddelde jaarlijkse stroomverbruik van meer dan een miljoen huishoudens.”
En hoe gaat u om met weerstand tegen meer zon en wind op land?
“We vinden het belangrijk om omwonenden te betrekken bij het bouwen van windparken of het aanleggen van zonneparken. Dit doen we door met ze in gesprek te gaan om zo samen na te denken over hoe een wind- of zonnepark het beste in de omgeving past en door omwonenden mee te laten profiteren van de opbrengst van een park. Zo hebben we samen met WeertEnergie gekozen voor een coöperatieve aanpak bij de ontwikkeling van Windpark Weert. De omwonenden zijn nauw betrokken bij de ontwikkeling van de plannen. Samen met WeertEnergie hebben we een Omgevingsfonds opgericht, waarbij jaarlijks ca. 30.000 euro naar de omgeving gaat voor duurzame en maatschappelijk verantwoorde projecten van omwonenden. Daarnaast is er bij de bouw zoveel mogelijk gebruik gemaakt van lokale en regionale bedrijven.
Inwoners van de Hoeksche Waard kunnen via Eneco WindOpbrengst investeren in windpark Hogezandse Polder en zo meeprofiteren van de opbrengst van het park.”
Volgens het One Planet Plan wil Eneco investeren in ‘ruim 2000 MW aan nieuwe warmtebronnen (combinatie van eigen en externe bronnen), zoals geothermie, aquathermie, elektrodeboilers, grootschalige warmtepompen, warmtebuffers en benutting van restwarmte.’ Een deel van deze technieken is nog niet in de fase van grootschalige toepassing. Is het een gok om deze doelstelling te noemen?
“De technologie ontwikkelt zich snel en de kosten dalen, daar hebben we vertrouwen in. Tegelijkertijd is goed overheidsbeleid van groot belang voor de opschaling van deze technieken. De warmtetransitie is jarenlang het ondergeschoven kindje geweest in de klimaatbeleid. Warmte krijgt nu meer aandacht, maar nog altijd is er onvoldoende ondersteuning vanuit de SDE++, de Nederlandse subsidieregeling voor duurzame energie. We pleiten daarom, samen met de NVDE, voor het oormerken van een deel van de SDE++-middelen voor nieuwe warmtebronnen.”
In hoeverre wil Eneco biomassa inzetten om de klimaatdoelen voor 2035 en daarna te halen?
“Houtige biomassa is geen goede oplossing voor elektriciteitsopwekking omdat er voldoende duurzame alternatieven zijn, zoals zon en wind. We zetten nu ook niet in op nieuwe investeringen in biomassa voor de warmtevoorziening. De biomassacentrales die wel al hebben, gebruiken alleen reststromen die voldoen aan de strengste duurzaamheidseisen.”
Fatih Birol (EIA) prijst Eneco en hoopt dat meer bedrijven dit voorbeeld volgen. Hoe kan Eneco andere bedrijven daarin stimuleren?
“Gelukkig zien we al heel veel bedrijven die ambitieuze klimaatplannen hebben. We staan daarin niet alleen en we helpen ze ook graag deze uit te voeren. We geloven erin dat goed voorbeeld goed doet volgen. Klanten vinden het ook steeds belangrijker dat bedrijven duurzaam ondernemen. Uiteindelijk is het een beweging die onomkeerbaar is, maar waarin we wel moeten versnellen. Door zelf een grote stap vooruit te zetten hopen we dat andere bedrijven inzien dat het niet alleen moet, maar ook kan.”
Wat vindt u van de Nederlandse Vereniging Duurzame Energie (NVDE)?
“Ik vind het fantastisch dat er in Nederland een organisatie is die kleine en grote bedrijven en coöperaties over de hele keten van duurzame energieproductie bij elkaar brengt. Het secretariaat van de NVDE is een geweldig team van echte doeners met veel deskundigheid. Het is ook een organisatie waar in Den Haag goed naar geluisterd wordt.”
Waarop zou de NVDE zich het komende jaar moeten focussen?
“De NVDE richt zich terecht al veel op elektrificatie, ga daar dus vooral mee door. Het elektrificeren van de warmtevoorziening in de industrie en de gebouwde omgeving op basis van hernieuwbare elektriciteit is onmisbaar voor het verminderen van ons aardgasgebruik en de bijhorende uitstoot. En natuurlijk moeten we de doorbraak van de elektrische auto blijven faciliteren met voldoende laadpunten, bij mensen thuis, op het werk, in parkeergarages en langs de weg.”
Welke beslissingen moeten er in de kabinetsformatie per se genomen worden, om de energietransitie in het algemeen, en de ambitieuze plannen van Eneco in het bijzonder, waar te kunnen maken?
“We hebben geen tijd te verliezen. Al die nieuwe windparken op zee, de verzwaring van het elektriciteitsnet en het veranderen van industriële processen realiseer je niet van de ene op de andere dag. Als je wilt dat die projecten op tijd klaar zijn om te kunnen bijdragen aan de Nederlandse klimaatdoelen van 2030, moet er snel een helder regeerakkoord liggen. Stel nieuwe maatregelen niet uit met extra onderzoek of nog meer onderhandelingen in de polder.
Inhoudelijk gaat het erom om de schone keuzes steeds de goedkoopste te maken. Belast aardgas meer en elektriciteit juist minder. Zorg voor een hogere prijs op CO2-uitstoot. Financier de subsidieregeling voor duurzame technieken niet via de elektriciteitsrekening, maar via de begroting van de overheid. De klimaatplannen in het regeerakkoord moeten concreet zijn en het effect op uitstootvermindering moet onafhankelijk worden doorgerekend, zodat iedereen weet waar we aan toe zijn.”
Hoe maken we elektrificatie van de industrie aanlokkelijker?
“Elektrificeren moet lonen en moet bedrijven niet op extra kosten jagen. Eneco helpt nu al verschillende bedrijven met het installeren van elektrische boilers, maar warmteproductie met fossiele brandstoffen is te vaak nog aantrekkelijk. Een hogere prijs op CO2-uitstoot zal helpen, maar dat is niet alles. We moeten ook de subsidieregels voor elektrificatie verbeteren. Bedrijven die kunnen aantonen dat ze 100% hernieuwbare elektriciteit gebruiken, zouden toegang moeten krijgen tot extra subsidie.
Het Nederlandse Klimaatakkoord wijst erop dat ongeveer een derde van de uitstootreductie in de industrie tot 2030 behaald kan worden door elektrificatie. Dan heb je het over warmtepompen en electrode boilers. Om de industrie helemaal klimaatneutraal te maken, is nog veel meer elektrificatie nodig, zoals elektrische krakers, staalproductie met elektriciteit en indirecte elektrificatie via groene waterstof. Die nieuwe technieken hebben ook steun nodig, idealiter via aparte regelingen voor het opschalen van deze belangrijke innovaties. In de SDE++ regeling staat kostenbeperking centraal, maar we moeten ook zorgen dat Nederlandse industrie vooroploopt en in de volledig klimaatneutrale toekomst goed kan concurreren.”
Hoe duurzaam woont, leeft en reist u zelf?
“Ik ben niet trots op mijn eigen CO2-voetafdruk uit het verleden waarin ik veel gevlogen heb. Sinds enkele jaren ben ik bewuster gaan leven, meer recyclen, minder plastic gebruiken, minder vaak vlees eten. Ik wek mijn eigen stroom op met zonnepanelen en rijd volledig elektrisch. Mijn huis heb ik laten isoleren maar ik woon nog niet 100% klimaatneutraal. Dat wordt de volgende stap.”