Het nieuwe boek ‘Gamechangers, Hoe kleine ingrepen grote verandering ontketenen’ van Tom de Bruyne is tegelijk een liefdesbrief aan de moed van veranderaars én een vlijmscherpe handleiding voor iedereen die zich begeeft in het mijnenveld van maatschappelijke transitie. Dit is systeemdenken op zijn slimst en meest verhalend. En de sprekende voorbeelden maken dat je het boek niet graag weglegt.

De Bruyne herdefinieert het archetype van de veranderaar. Geen revolutionairen met megafoon of beleidsmakers met vierjarenplannen, maar gamechangers: mensen die door slim geplaatste interventies, ogenschijnlijk klein, maar met enorme hefboomwerking, systemen in beweging krijgen. Denk aan Frans Vera’s grote grazers in de Oostvaardersplassen of aan de opleving van Singapore.

In een tijd waarin de energietransitie soms voelt als een oorlog tegen traagheid, wantrouwen en belangen, is dit boek een baken van hoop. Het laat zien dat systemen niet willen veranderen, maar dat wel kunnen. Als je weet waar je moet duwen.

De weerstandsarchetypes in het boek zijn haast letterlijk herkenbaar in het Nederlandse energiedebat: van de “Gekke Henkie” die niet als eerste in de straat aan een warmtepomp wil, tot het Excel-syndroom dat innovatie smoort onder KPI’s. Als je al die herkenbare weerstandpatronen leest, ben je blij verrast dat de Nederlandse energietransitie al zo ver gevorderd is: de ergste begin-weerstand is al overwonnen. Het is eigenlijk best bijzonder dat het gaat lukken om de CO₂-uitstoot in Nederland in 2030 te halveren (sinds 1990), terwijl de economie in diezelfde periode verdubbelt.

‘Gamechangers’ laat zien hoe je kunt judoën: zie de weerstand niet als obstakel, maar als onderdeel van het systeem zelf. Als danspartner, niet als vijand.

De interventieladder is toepasbaar voor het versnellen van duurzame energie. Gemeenschappelijke grond vinden, is stap één. Twee jaar geleden vond een brede groep branches en bedrijven die grond, toen ze de campagne ‘Energie van eigen bodem’ lanceerden. Inmiddels is ‘energie-onafhankelijkheid’ het door bijna alle politieke partijen gedeelde fundament waarop de waarschijnlijke coalitiepartners na de verkiezingen hun energiebeleid kunnen gaan bouwen.

Van inzicht naar ingreep: hoe dit boek helpt

Gamechangers biedt geen stappenplan, maar een denkplan. Het helpt je om de juiste hefboompunten te herkennen en daar systemische acupunctuur toe te passen. Voor de energietransitie betekent dat bijvoorbeeld het benutten van versterkende feedbackloops: zonnepanelen op daken als sociale normversneller; energieneutrale wijken als koplopers die anderen aantrekken. En transparantie als motor: CO₂-uitstootcijfers of energielabels niet als controlemiddel, maar als sociale spiegel die mensen in beweging zet.

Praktische toepassingen: zo zet je het boek om in actie

Een gemeente die een plek wil geven aan zonne- of windenergie kan dit boek gebruiken om lokale ‘coalitions of the willing’ te bouwen. Een wijkinitiatief dat aanloopt tegen weerstand kan in het hoofdstuk over dansen met systemen leren hoe je weerstand ontwapent, niet bestrijdt. En beleidsmakers vinden in de twaalf hefboompunten een denkkader om interventies strategischer te kiezen. De toekomstige onderhandelaars over het regeerakkoord kunnen zich nu vast voorbereiden op het gezamenlijk formuleren van beleid dat positieve veranderingen makkelijk maakt.

Dit boek leert je om opnieuw te kijken naar het systeem: niet als log apparaat dat je moet herprogrammeren, maar als een levend organisme dat uitgenodigd wil worden om mee te bewegen. In een tijdperk waarin we overspoeld worden door angst voor verandering en tegelijk waarschuwingen voor toekomstige rampen, is De Bruyne’s aanpak revolutionair in zijn nederigheid. Hij laat zien dat kleine, slimme ingrepen soms meer bewegen dan duizend beleidsnota’s. Voor iedereen die Nederland klaar wil maken voor een toekomst met schone, eerlijke energie: ‘Gamechangers’ is een noodzakelijke upgrade van je mentale gereedschapskist.

Claire Tielens, communicatiemanager NVDE

‘Gamechangers’ van Tom de Bruyne verschijnt rond 20 november 2025 en is hier te bestellen.