VVD-lijsttrekker Dilan Yeşilgöz breekt een lans voor meer energie-onafhankelijkheid. ‘Rusland laat onze energievoorziening een factor zijn in de spanningen tussen Rusland en Europa. Met alle gevolgen van dien voor onze energieprijzen. Daar hebben gezinnen dagelijks last van. Die afhankelijkheid, daar moeten we vanaf.’ Daarvoor is volgens de VVD onder andere een nieuw Energieakkoord nodig, waarin de overheid, het bedrijfsleven en maatschappelijke organisaties breed gedragen afspraken maken om de uitbreiding en verduurzaming van ons elektriciteitssysteem zo efficiënt mogelijk te realiseren. Yeşilgöz vindt dat zonne- en windenergie een grote rol spelen in het verminderen van vraagcongestie. Ze wil meer investeren in windenergie op zee, groen gas, geothermie, zonne-energie en waterstof. De VVD wil vier nieuwe kerncentrales bouwen en aardgas winnen uit kleine velden op land en op de Noordzee. ‘Om energie-onafhankelijk te worden, hebben we wat ons betreft niet de luxe om energiebronnen uit te sluiten,’ zegt Yeşilgöz.

We zitten midden in verkiezingstijd. Heeft u vertrouwen in een goede verkiezingsuitslag voor de VVD?
Nederland staat voor een belangrijke keuze over de toekomst van ons land. Hoe we Nederland sterk en veilig houden. Voor ons is duidelijk hoe wij die toekomst en Nederland voor ons zien. Een land waar de lasten laag zijn, zowel voor mensen thuis als ook voor ondernemers. Want wij realiseren ons dat geld eerst verdiend moet worden voordat het kan worden uitgegeven. Dus willen we ondernemers kansen laten pakken. Doen waar ze goed in zijn: nieuwe producten en technieken ontwikkelen. Risico durven nemen en Nederland weer voorop laten lopen. Kortom, weer ruimte geven om te ondernemen en niet verstikken met regels. Wij gaan tot 29 oktober met Nederland in gesprek over onze plannen en zullen vechten voor iedere stem!

Gaat u van klimaat en energie een verkiezingsthema maken?
Voor de VVD is belangrijk dat we ons land sterk en veilig houden. Dat doen we door te zorgen dat onze economie klaar is voor de toekomst. Dat onze bedrijven klaar zijn voor de toekomst. En daar hoort bij dat zij duurzaam en schoon ondernemen. Alleen met dat sterke bedrijfsleven, met die sterke en schone economie, zullen we al onze voorzieningen ook de komende decennia kunnen betalen.
Natuurlijk willen we dat ons land ook de komende jaren op een stabiele en schone energievoorziening kan rekenen. En onze energie is ook om een andere reden belangrijk. Het is een pijler van onze onafhankelijkheid. Met nieuwe, schone en ook eigen vormen van energie, zullen we minder afhankelijk worden van landen. En dat is in de onrustige wereld van vandaag, een groot goed.
Meerdere redenen dus, waarom onze energie en het duurzaam en schoon doorgeven van ons land aan volgende generaties, zeker onderdeel is van de keuzes die wij maken voor Nederland.

In uw verkiezingsprogramma staat dat de VVD onafhankelijk wil worden van energie uit onvrije en onbetrouwbare landen. Waarom is dit zo belangrijk? Welke persoonlijke snaar raakt het streven naar energie-onafhankelijkheid bij u?
We hebben de afgelopen jaren kunnen zien hoe Rusland onze energievoorziening een factor in de spanningen tussen Rusland en Europa laat zijn. Met alle gevolgen van dien voor onze energieprijzen. Daar hebben gezinnen dagelijks last van. Die afhankelijkheid, daar moeten we vanaf. Met wind- en zonne-energie redden we het overigens niet, dus zal ook kernenergie wat de VVD betreft onderdeel van de mix moeten zijn.

Vrijwel alle politieke partijen noemen het belang van meer energie-onafhankelijkheid van autocratische landen. Biedt dit thema daarmee een gezamenlijke basis waarop na de verkiezingen samenwerking tot stand kan komen?
De VVD denkt dat wij met een centrumrechts kabinet de juiste maatregelen kunnen nemen om ons land sterk en veilig te houden. Inzetten op het vergroten van onze energie-onafhankelijkheid is hier een belangrijk onderdeel van. Dit maakt ons energiesysteem weerbaarder. Hierbij zien wij een onmisbare rol voor kernenergie weggelegd. Samenwerking met partijen die dit ook zo zien is zeker mogelijk.

De NVDE bepleit een Deltaplan voor vrijheidsenergie. We moeten nu kiezen voor een Nederland dat zijn eigen energie produceert uit zon, wind, warmte en groen gas, in plaats van ons vast te blijven ketenen aan de grillen van autocraten in Moskou, Riyad of Washington, waardoor Nederlandse gezinnen en bedrijven steeds opnieuw de rekening betalen zodra buitenlandse leiders de gaskraan dichtdraaien of olietankers blokkeren. Wat is uw reactie? Welke stappen moeten er gezet worden om onze energie-onafhankelijkheid te vergroten?
Energiebeleid is veiligheidsbeleid geworden. We moeten onafhankelijker worden om te voorkomen dat onvrije landen grip hebben op onze energierekening. Om onze energie-onafhankelijkheid te vergroten, wil de VVD meer eigen (schone) energie produceren en strategische partnerschappen sluiten met bevriende landen als Noorwegen en Denemarken. Dit is waarom de VVD vier kerncentrales wil bouwen in Nederland. Daarnaast moeten we ook meer investeren in andere vormen als windenergie op zee, groen gas, geothermie, zonne-energie of waterstof.  Tot slot vindt de VVD dat zolang we nog gas gebruiken, we ook hiervoor niet afhankelijker willen worden van andere landen. Daarom willen wij blijven inzetten op gaswinning uit kleine velden op land en op de Noordzee. Dit doen we op een veilige manier, waarbij we willen dat de regio meeprofiteert.

Klimaatbeleid moet volgens de VVD vooral realistisch. Dat uitte zich in het intrekken van de nationale CO₂-heffing, lagere ambities voor wind op zee en ambivalentie rondom wind op land. Hoe verhoudt zich dat tot de ambitie van energieonafhankelijkheid?
Realistisch klimaatbeleid betekent met elkaar kijken wat mogelijk is binnen de randvoorwaarden waar de overheid mede-verantwoordelijk voor is. Als wij bijvoorbeeld niet zorgen voor voldoende ruimte op het stroomnet, kunnen wij dat probleem niet bij bedrijven neerleggen en toch van hen vragen meer elektriciteit te gaan gebruiken. En als wij zien dat er maatregelen zijn die onze bedrijven een nadelige positie geven ten opzichte van landen om ons heen, dan moeten we daar ook oog voor hebben. We zijn op weg naar een duidelijk punt op de horizon, maar we rennen daar niet met oogkleppen op naartoe, om dan te constateren dat we onderweg de mensen en bedrijven zijn kwijtgeraakt, die wij hier hard bij nodig hebben.

Oud Commandant Der Strijdkrachten Tom Middendorp zei onlangs dat de energietransitie ons veiliger, en dus weerbaarder maakt. Zouden grootschalige investeringen in het elektriciteitsnet gefinancierd kunnen worden uit de 1,5 procent NAVO-norm voor een weerbare samenleving?
De uitbreiding van ons elektriciteitsnet is van nationaal belang. Door netcongestie loopt Nederland miljarden per jaar mis aan economische baten. Het is dus essentieel om te investeren in het uitbreiden van het elektriciteitsnet. De VVD wil dit dan ook absoluut doen en zal hier ook extra middelen voor vrijmaken.

Waar vindt u dat de Nederlandse Vereniging Duurzame Energie (NVDE) zich op zou moeten focussen de komende jaren?
Als brancheorganisatie voor ondernemers in duurzame energie in Nederland, vertegenwoordigt de NVDE een belangrijke stem in het klimaat- en energiedebat. De VVD hecht dan ook grote waarde aan het werk dat de NVDE verricht. Maar het is geen geheim dat de VVD sterk in wil zetten op kernenergie, we zouden graag zien dat de NVDE zich ook richt op de kansen die dit biedt.

De VVD wil de ontwikkeling van kernenergie versnellen. Zou het niet liberaler zijn om verschillende CO₂-neutrale technieken de competitie aan te laten gaan om het geld dat nu exclusief voor kernenergie staat uitgetrokken, inclusief de oprichting van een staatsbedrijf?
Volgens de VVD is kernenergie een noodzakelijk onderdeel van een robuust en toekomstbestendig energiesysteem. We hebben het hard nodig om ons energiesysteem weerbaarder te maken. Bovendien is het een betrouwbare en stabiele energiebron, waar andere CO2-neutrale technieken als wind- of zonne-energie niet altijd beschikbaar zijn. Daarom vindt de VVD het logisch om hier flink in te investeren, want het maakt Nederland veiliger en sterker in de toekomst.

De maatwerkafspraken met de industrie zijn de afgelopen tijd nauwelijks van de grond gekomen. En dat terwijl ontwikkelaars van windenergie op zee hard extra vraag naar groene stroom nodig hebben. Wat ging er mis?
Dit is een voorbeeld van weten waar we naartoe willen, maar nog niet de randvoorwaarden op orde hebben om daar ook volledig voor te kunnen gaan. Dat is de reden dat bijvoorbeeld minister Hermans daar hard aan werkt. Zodat we realistische eisen stellen aan bedrijven, om met elkaar onze doelen te bereiken. Onze bedrijven hebben momenteel te maken met heel uitdagende (markt)omstandigheden waardoor hun concurrentiepositie onder druk staat. Hierdoor is er minder ruimte om te investeren. De economische en geopolitieke omstandigheden zijn de afgelopen jaren immers sterk veranderd. Daarnaast zijn er zorgen over of de noodzakelijke randvoorwaarden op tijd gereed zijn. Dit heeft ertoe geleid dat de resultaten van de maatwerkafspraken er minder snel zijn dan gedacht. Dit doet echter niets af aan het doel om te bouwen aan een schone en robuuste economie. Verduurzaming van de industrie blijft hiervoor noodzakelijk. We zien gelukkig dat er nog steeds veel bedrijven zijn die concrete plannen hebben en waarmee maatwerkafspraken kunnen worden gemaakt. Het is goed dat er prioriteit wordt gegeven aan bedrijven die nu realistische en haalbare plannen hebben. Op die manier kan de meeste voortgang in de maatwerkaanpak worden geboekt. Bovendien betekent het niet sluiten van een maatwerkafspraak niet dat deze bedrijven niet investeren in verduurzaming.

De VVD wil met de industrie een nieuw Energieakkoord sluiten. Wat wordt hiermee bedoeld en wat is het belang van zo’n akkoord?
De VVD wil duidelijke, breed gedragen afspraken maken tussen de overheid, het bedrijfsleven en maatschappelijke organisaties om de uitbreiding en verduurzaming van ons elektriciteitssysteem zo efficiënt mogelijk te realiseren. We willen de maatschappelijke kosten zo laag mogelijk houden en tegelijkertijd een gelijk speelveld waarborgen. In 2013 is er eerder een Energieakkoord gesloten voor duurzame groei. Wij pleiten nu voor een nieuw akkoord. Zo’n akkoord biedt langetermijnperspectief, creëert vertrouwen en leidt tot meer investeringszekerheid.

De VVD schrapt de nationale CO₂-heffing. Tegelijkertijd beloont zo’n heffing groene, innovatieve koplopers. Die worden nu benadeeld. Hoe wilt u hen stimuleren in Nederland te blijven ondernemen?
De nationale CO2-heffing was een van de oorzaken van een ongelijk speelveld voor onze bedrijven met de rest van Europa. De heffing zorgde ervoor dat bedrijven over de grens trokken in plaats van hier investeerden in verduurzaming. Dat was voor ons reden om te zeggen “dit moet anders”. Bovendien geldt dat als de industrie uit Nederland vertrekt, juist ook die groene, innovatieve bedrijven vertrekken. Zij verliezen immers hun afzetmarkt. Desalniettemin vindt de VVD het natuurlijk wel van belang om die innovatieve bedrijven te stimuleren om in Nederland te produceren. Daarom willen we ook inzetten op voordelen voor innovatieve koplopers door bijvoorbeeld de WBSO te verruimen of de innovatiebox te behouden.

De combinatie van lokale zonne- en windenergie, opslag en onderlinge energielevering kan ondernemers vooruit helpen en gaat (vraag)congestie tegen. Dit bespaart bedrijven veel geld: de jaarlijkse energiekosten dalen tot vijftig procent. Dat blijkt uit onderzoek van EqoLibrium. Ziet u ook het belang in van het mogelijk maken van deze energiemix bij bedrijventerreinen?
Absoluut. Het is dan ook niet voor niets dat onze oud-klimaat en energiewoordvoerder, Silvio Erkens, eerder heeft geregeld dat er extra geld werd vrijgemaakt om problemen op het volle stroomnet op te lossen door onder meer smart energy hubs te ondersteunen.

Ook nieuwbouwwoningen hebben stroom nodig. Lokale, schone en goedkope energie van bijvoorbeeld windmolens en zonnepanelen kan voor deze toevoer van elektriciteit zorgen. Waarom wordt dat verhaal niet verteld?
De VVD wil beslist inzetten op lokale, schone en goedkope energie. Hier zien wij ook een belangrijke rol voor windmolens en zonnepanelen weggelegd, daar pleiten we al jaren voor. Want, om energie-onafhankelijk te worden, hebben we wat ons betreft niet de luxe om energiebronnen uit te sluiten. Wij vinden echter wel dat er met windmolens op land rekening moet worden gehouden met de overlast die dit veroorzaakt voor omwonenden. Daarom vinden wij dat hiervoor afstandsnormen moeten komen.

De VVD wil elektrisch rijden stimuleren en verlengt tegelijkertijd de accijnskorting op benzine. Hierdoor wordt de overgang naar elektrisch vervoer vertraagd. Hoe valt dit te rijmen?
De VVD wil dat elektrisch rijden voor iedereen mogelijk wordt. Daarom nemen we maatregelen om elektrisch rijden betaalbaarder te maken. Zo verhogen we de MRB-korting voor elektrisch rijden en willen we de tweedehandsmarkt stimuleren. Ook kijken we naar verbetering van de laadinfrastructuur zodat de voorwaarden voor elektrisch rijden goed zijn. Tegelijkertijd zien we dat benzine steeds duurder wordt terwijl veel huishoudens voor hun vervoer afhankelijk zijn van de auto. Ondanks dat we elektrisch rijden willen stimuleren, willen we autorijden ook nu betaalbaar houden.

Is Klimaat en Groene Groei wederom een ministerie waar de VVD de minister op wil leveren, mocht u in een nieuw kabinet komen? Waarom wel of niet?
Dat is een puzzel die na de verkiezingen zal moeten worden gelegd. Eerst is de kiezer aan zet!

Hoe duurzaam leeft u zelf?
Ik doe mijn best. Ik heb een huis op stadsverwarming, dus daar is mijn invloed beperkt. Ook kan ik niet zelf bepalen in welke auto ik rijd. Maar ik probeer, net als iedereen, daar waar het kan mijn steentje bij te dragen! Thuis, door spaarzaam om te gaan met energie en duurzame keuzes te maken. Maar ook door daar bij de keuzes die ik iedere dag maak in mijn werk, altijd bewust bij stil te staan. We hebben een grote verantwoordelijkheid met elkaar, die voel ik terdege.