Op 9 oktober 2025 vond bij netbeheerder Stedin in Utrecht het Grote Energie Verkiezingsdebat plaats. Onder leiding van Jaap Jansen en PG Kroeger, die er tegelijkertijd hun populaire podcast Betrouwbare Bronnen opnamen, spraken in het debat vier Kamerleden van GroenLinks‑PvdA, VVD, D66 en CDA over de transitieopgaven waar Nederland voor staat. Hoe maken we ons minder afhankelijk van fossiele import, hoe houden we de energierekening betaalbaar, en hoe leggen we versneld onze energie-infrastructuur aan?

In een zaal vol professionals, beleidsmakers en belangstellenden ontstond een inhoudelijk levendig debat waarin duidelijk werd dat tempo wenselijk is en de route erheen onderwerp van gesprek is. Het debat is morgenochtend terug te luisteren als Betrouwbare Bronnen-podcast en is hier is nu al de livestream terug te kijken. De avond werd georganiseerd door de NVDE, Element NL, Energie Beheer Nederland, Energie-Nederland, Energy Storage NL, NL Hydrogen en Netbeheer Nederland.

Energieonafhankelijkheid als gedeeld doel

Al vroeg in het debat klonk eensgezindheid over het belang van energieonafhankelijkheid. De Russische oorlog in Oekraïne en de Europese energiemarkt maken volgens alle deelnemers duidelijk dat duurzame energie ook een veiligheidsvraagstuk is. Peter de Groot (#16 VVD) noemde energieonafhankelijkheid ‘verduurzaming én veiligheid’ en benadrukte dat Nederland realistisch en uitvoerbaar te werk moet gaan. Ook Kröger (#12 GroenLinks-PvdA) en Rooderkerk (#13 D66) pleitten voor een Europese aanpak: een energie-unie die gezamenlijk investeert in groene productie en infrastructuur. Zwinkels (#12 CDA) legde daarbij de nadruk op decentrale opwekking en samenwerking met buurlanden.

Versnellen, maar hoe?

Het thema versnelling liep als rode draad door de avond. Rooderkerk (D66) pleitte voor snellere procedures en meer ruimte voor de overheid om te investeren: de kosten van de transitie mogen over generaties worden uitgesmeerd. Zij riep op tot stabiliteit in beleid en wees op de noodzaak van voldoende vakmensen om de energiedoelen te halen. De Groot (VVD) benadrukte juist de noodzaak van uitvoerbaarheid en ‘praktisch realisme’: plannen moeten haalbaar zijn, met oog voor de lasten voor burgers en bedrijven. Zwinkels (CDA) wees op langetermijnzekerheid en maatschappelijk draagvlak: mensen moeten worden meegenomen in de keuzes per wijk en regio. ‘We hebben alles nodig’, zei ze over de combinatie van wind op zee én wind op land.

Warmtenetten, netcongestie en slimme infrastructuur

Een groot deel van het debat ging over de fysieke knelpunten in de energietransitie: overbelaste netten, trage aansluitingen en de vraag wie de kosten draagt. Kröger (GroenLinks-PvdA) pleitte voor energyhubs en wijkbatterijen om lokaal meer ruimte te creëren op het stroomnet, en wees op de sociale kant van de transitie: energiearmoede en de noodzaak van een isolatieoffensief in kwetsbare wijken. De Groot (VVD) noemde flexibel gebruik van het net en slimme inzet van elektrische auto’s als buffers belangrijke oplossingsrichtingen. Zwinkels (CDA) bracht het idee in van verduurzamingsplannen per wijk, waarbij telkens gekeken wordt welke techniek het best past. Van warmtenet tot buurtbatterij of isolatie. Rooderkerk (D66) wees erop dat warmtenetten betaalbaar moeten blijven, en dat de overheid daarvoor ook financieel moet bijspringen.

Industrie, waterstof en innovatie

De vraag hoe de industrie verduurzaamd moet worden, leverde scherpe discussies op. Kröger (GroenLinks-PvdA) benadrukte dat de overheid vraag moet creëren voor groen geproduceerd staal en duurzame grondstoffen. Ze wees op een nieuw Noordzeepact en de kansen van groene waterstof, mits goed ingebed in industriebeleid. Rooderkerk (D66) sloot daarbij aan en stelde dat de overheid een actieve rol moet spelen bij het aanjagen van nieuwe markten voor schone technologie. De Groot (VVD) vond dat het bedrijfsleven ruimte en zekerheid moet krijgen om te investeren, en pleitte voor een capaciteitsmechanisme en eerlijkere autobelastingen. Zwinkels (CDA) wees ten slotte op de Wet vitale infrastructuur, die prioriteit moet geven aan duurzame energieprojecten.

Europa als sleutel

Aan het slot van het debat kwam Europa opnieuw in beeld. Alle sprekers erkenden dat de energietransitie niet binnen landsgrenzen kan worden opgelost. Kröger en Rooderkerk pleitten voor gezamenlijke Europese tenders en integratie van markten. Zwinkels benadrukte kostenverdeling bij wind op zee met buurlanden, en De Groot wees op samenwerking om de leveringszekerheid te waarborgen.

Conclusie

Het debat liet zien dat de aanwezige politieke partijen de urgentie van de energietransitie delen. Of het nu gaat om isolatie, netverzwaring of waterstof: alle deelnemers willen tempo maken. De verschillen liggen in de route daarnaartoe: tussen meer overheidsregie (D66, GroenLinks-PvdA), nadruk op uitvoerbaarheid en marktwerking (VVD), en focus op draagvlak en samenwerking (CDA). De slogans van D66 en het CDA: ‘het kan wél’ en ‘het kan echt anders’, werden aangevuld door VVD’er De Groot: ‘het kan zeker’. Sidekick PG Kroeger sloot af met de constatering dat de energietransitie niet alleen een technisch, maar ook een maatschappelijk project is. En dat ‘we het kunnen’.