Boekrecensie Hannah Ritchie door Marc Londo
U kent het vast ook wel: u heeft een leuk familiefeestje, maar daar komt oom Harry alweer aan. Hij heeft op internet een nieuw argument gevonden waarom de elektrische auto gewoon een Heel Slecht Idee is. Laymansplaining zeg maar, nog irritanter dan het origineel. Maar als energie- en klimaatgeneralist staat u toch even met de mond vol tanden. Hoe zat het ook alweer? Dus vóórdat u hem snedig van repliek heeft kunnen bedienen is oom Harry alweer richting de hapjes vertrokken en ziet u tante Annemie bij zichzelf denken: “Mijn volgende auto wordt er gewoon weer eentje op benzine”.
Voor dit soort onplezierige situaties is er nu “Clearing the Air; a Hopeful Guide to Solving Climate Challenge – in 50 Questions and Answers” van Hannah Ritchie. Deze Oxfordse onderzoeker heeft een boek geschreven dat qua compositie zelfs de goedkeuring van Johann Sebastian Bach zou krijgen. De titel van elk hoofdstuk bevat de boodschap van uw bijdehandte familielid, in vraagvorm. En de ondertitel geeft in één regel hoe u daarop kunt antwoorden. Vervolgens legt Ritchie in enkele pagina’s uit hoe het zit, veelal geïllustreerd met een of meer grafieken. Dan volgt een blokje ‘what we need to do’ dat precies daarvoor concrete suggesties geeft. En vaak sluit het hoofdstuk af met ‘things to bear in mind’; de zaken die maken dat het ook weer niet zó eenvoudig is allemaal. Mooie inleiding, zinnige conclusies en een dijk van een literatuurlijst. Bovendien in een prettige stijl Engels die ook voor non-native readers prima te volgen is: prachtboek!
Ook inhoudelijk vond ik het een lezenswaardig werkje. Iedereen zal bij een paar hoofdstukken het goede antwoord wel weten. Klassiekers als ‘Don’t wind farms kill a lot of birds and wildlife?’ en natuurlijk ‘Aren’t electric cars just as bad for the climate as petrol cars?’ ontbreken niet. En voor wat het waard is: bij het ruimtebeslag van duurzame energieproductie zit het boek in dezelfde orde van grootte als waar ik ooit op uitkwam. Maar Ritchie gaat ook in op kernenergie, mijnbouw en de emissie-intensieve industrie. Bij die laatste heeft ze het ook al over vraagcreatie, het modewoord van dit moment. En er zitten vier hoofdstukjes in over (vegan) voedsel; niet verwonderlijk want ze is gepromoveerd op duurzame voedselsystemen.
Voor mij zaten er plenty nieuwe feiten en pakkende illustraties in. We hebben het bij klimaat bijvoorbeeld over tipping points: het wordt warmer door broeikasgassen, waardoor de permafrost in Siberië ontdooit, waardoor er meer broeikasgassen vrijkomen, waardoor… Ritchie geeft aan dat zo’n effect kan leiden tot een temperatuurverhoging van 0,1 à 0,2 graden. Zorgelijk genoeg, maar niet verlammend: iedereen die stelt dat dat effect in de hele graden beloopt kunt u nu toch enigszins geruststellen.
Zijn er verbeterpunten? Nou, ik moet er goed voor zoeken. In één hoofdstukje wordt de hoeveelheid benodigde mijnbouw voor verschillende soorten elektriciteitsproductie netjes met elkaar vergeleken. Maar ik zou ook benieuwd zijn hoe de ‘mijnbouwintensiteit’ is van 100.000 km rijden in een elektrische auto (productie auto plus elektriciteit) versus een benzine-auto (productie auto plus benzine). Die vergelijking komt er bekaaid van af met één korte opmerking plus referentie. En in een ander hoofdstukje over waterverbruik worden naar mijn indruk waterverbruik en koelwaterverbruik lichtelijk op één hoop gegooid.
Maar al met al: vijf ballen voor dr. Ritchie. Het is een moedige poging om de wet van Brandolini te omzeilen, die stelt dat het tien keer zoveel energie kost om bullshit te weerleggen dan om ze te produceren. De volgende keer krijg ik oom Harry meteen stil met de oneliners uit het boek. En die nieuwe elektrische Renault 5, is dat niet wat voor jou, tante Annemie?
Hannah Ritchie: Clearing the Air; a Hopeful Guide to Solving Climate Challenge – in 50 Questions and Answers. Chatto & Windus, London 2025