GroenLinks-PvdA-Kamerlid Suzanne Kröger vindt dat Nederland veel sneller moet inzetten op schone energie van eigen bodem. De oorlog in Oekraïne laat volgens haar zien hoe kwetsbaar onze afhankelijkheid van buitenlandse fossiele brandstoffen is. ‘We willen niet afhankelijk zijn van regimes die daar voorwaarden aan stellen.’ GroenLinks-PvdA zet volop in op wind- en zonne-energie en pleit voor een Noordzeepact waarin overheid, industrie en energieproducenten samenwerken om wind op zee en elektrificatie hand in hand te laten gaan. Kröger benadrukt dat de transitie ook lokaal moet versnellen, met decentrale energiesystemen, energiegemeenschappen en warmtenetten in publieke handen. Ook wil GroenLinks-PvdA een breed isolatieoffensief, omdat verduurzaming ‘de beste investering is voor de portemonnee en het klimaat.’

Hoe belangrijk vindt u het dat we onafhankelijk worden van energie uit onvrije en onbetrouwbare landen?
“Sinds de oorlog in Oekraïne zien we dat energiezekerheid steeds belangrijker is geworden. Het gaat niet alleen om Poetin aan de oostgrens, maar ook om Trump en onze afhankelijkheid van fossiele brandstoffen. Dat versterkt de urgentie om snel onze eigen schone energie op te wekken. Dit resoneert ook breder in de samenleving: we willen niet afhankelijk zijn van regimes die daar voorwaarden aan stellen. De afgelopen twee jaar heeft energie meer aandacht gekregen dan klimaat. Dat is prima als het leidt tot meer schone energie van eigen bodem. We zitten in een tijd waarin verschillende grote crises eigenlijk allemaal dezelfde kant op duwen. Het antwoord op die uitdagingen is steeds hetzelfde: we moeten zorgen voor meer schone energie van eigen bodem. Die opgaven kunnen elkaar ook versterken.”

De NVDE pleit voor een Deltaplan voor vrijheidsenergie. We moeten kiezen voor een Nederland dat zijn eigen energie produceert, om minder afhankelijk te zijn van Moskou en Washington. Wat vind u ervan dat wij dat bepleiten en dit soort taal centraal zetten?
“Het is heel goed om de verbreding te zoeken: welke voordelen en kansen brengt het opwekken van Nederlandse energie met zich mee? Net zoals ik denk dat we de klimaatcrisis steeds meer moeten duiden als een veiligheidscrisis en een gezondheidscrisis. Klimaatverandering is een van de grote bedreigingen voor internationale veiligheid. In die zin is het logisch om het in die bredere geopolitieke context te plaatsen. Tegelijk vind ik het wel belangrijk dat we blijven benoemen dat klimaatverandering nu al gigantische impact heeft en dat het alleen maar erger wordt. Ontkenning van de klimaatwetenschap en desinformatie spelen steeds meer een rol, zowel online als in de Tweede Kamer. Ook op de klimaattop in Brazilië is de integriteit van de wetenschap een hoofdonderwerp. Dat is niet voor niets: de klimaatwetenschap staat onder druk. Daarom moeten we altijd blijven benoemen dat klimaatverandering gaande is, nu al schade veroorzaakt, en dat we er iets aan kunnen doen. We hebben dat zelf in de hand.”

Nu horen we vrijwel alle politieke partijen zeggen dat energieonafhankelijkheid belangrijk is. Biedt dat een gezamenlijke basis waarop partijen na de verkiezingen samen kunnen komen?
“Dat denk ik zeker. Zowel energieonafhankelijkheid en de geopolitieke context als het Klimaatakkoord van Parijs zijn gelukkig nog steeds voor veel partijen belangrijke uitgangspunten. Dat vormt een basis om met elkaar te bespreken hoe we verdergaan.”

In jullie programma staat nu dat kernenergie niet met publiek geld mag worden geregeld. Is jullie standpunt veranderd?
“Volgens mij staat er niet veel anders in dan in het vorige programma. Wij hebben altijd gezegd: er zijn evidente nadelen aan kernenergie. Het is kostbaar om te bouwen, de planning is ongewis, er zijn risico’s en er is nog steeds geen oplossing voor kernafval. Dat zijn rationele argumenten om niet voor kernenergie te kiezen. Bovendien heeft dit kabinet ongelooflijk veel geld gereserveerd voor kernenergie waarvan iedereen weet dat het onvoldoende is. Dat publieke geld kan je veel beter inzetten op energiebesparing, meer wind, meer zon en snelle elektrificatie van samenleving en industrie.”

Is de Nederlandse CO₂-heffing heilig voor u? Of mag het doel ook langs andere wegen bereikt worden?
“Ons doel is om de meest innovatieve en groene industrie in Nederland op te bouwen. Daarvoor is er  bewust gekozen voor een pakket van wortel en stok, waar ook de industrie bij betrokken was. Nu zie je dat de wortel, de maatwerkafspraken, wordt afgezwakt. En de stok wordt buiten werking gesteld, terwijl er geen alternatief ligt. Het idee dat de vervuiler betaalt en dat vervuiling een prijs krijgt, is logisch en niet voor niets afgesproken. Zonder alternatief is het onverantwoord om die afspraken los te laten”

In jullie verkiezingsprogramma streven jullie naar 65 procent CO₂-reductie in 2030. Is dat haalbaar, nu 2030 al zo dichtbij is?
“Wij vinden het belangrijk om ons te richten op wat de wetenschap zegt dat nodig is. Daarom hebben we dat doel opgenomen. Tegelijk realiseren we ons dat het, na de stilstand van de afgelopen twee jaar en met de berekeningen van het PBL, ongelooflijk moeilijk wordt. Maar het is wel essentieel om die ambitie als stip op de horizon te hebben. Daarom moeten er ook tussendoelen worden gesteld voor 2035 en 2040, zodat we koers kunnen zetten. We zien nu dat partijen de lat juist lager leggen en maatregelen willen schrappen. Dat vinden wij onacceptabel.”

Critici zeggen dat jullie technieken uitsluiten, zoals biomassa. Maakt dat het niet lastiger om doelen te halen?
“Wij zetten vol in op wind op zee, zon op dak en nieuwe technologie. Daarbij maken we keuzes. In klimaatbeleid wordt vaak uitsluitend naar CO₂ gekeken, maar we moeten ook oog hebben voor bredere planetaire grenzen. Landgebruik en risico’s spelen ook mee. Dat beïnvloedt onze keuzes.”

Internationaal lukte het groene partijen zo her en der regeringsverantwoordelijkheid te krijgen. Wat zijn uw voorbeelden elders in Europa?
“In Denemarken werken ze al lang met een coöperatieve aanpak, bijvoorbeeld bij warmtenetten. Ook hebben ze daar een sterke windindustrie opgebouwd. Duitsland heeft in moeilijke tijden dappere stappen gezet. Zelf heb ik me in de Kamer ingezet voor zowel grote projecten, zoals wind op zee en elektrificatie van de industrie, als voor lokale, decentrale energiesystemen. Daarin spelen burgercollectieven een cruciale rol. Ik heb een initiatiefnota geschreven over energiegemeenschappen en ben groot voorstander van warmtenetten in publieke of collectieve handen. De energietransitie staat of valt bij draagvlak. Samenwerking met burgers is essentieel.”

Ziet u dat lokale GroenLinks- en PvdA-wethouders hier al mee bezig zijn?
“Ja, op veel plekken wordt gewerkt aan publieke warmtebedrijven en bewonersinitiatieven. Maar veel plannen liepen vast door gebrek aan wetgeving vanuit het Rijk. Dat is frustrerend voor bewoners die jaren bezig zijn, en voor wethouders die in armere wijken snelle stappen wilden zetten. Ik hoop dat de nieuwe warmtewet nu snel duidelijkheid biedt en die initiatieven wind mee geeft.”

GroenLinks-PvdA tekende op 23 september het tienpuntenplan voor de energietransitie, vanuit de brede Maatschappelijke Alliantie, inclusief de NVDE. Wat vindt u het nut van zo’n stembusakkoord, al voor de verkiezingen?
“Het laat zien dat er in de samenleving breed draagvlak is om de stilstand te doorbreken en vooruit te gaan. Natuurlijk zijn er verschillen in aanpak, maar de urgentie wordt breed gedeeld. Dat is belangrijk. Klimaat en energie zijn ook steeds meer verdelingsvraagstukken: waar komen de lusten en de lasten terecht? Juist daarom is het goed dat er brede overeenstemming is over cruciale onderwerpen.”

De verlaging van de energiebelasting door dit kabinet, levert ongeveer een tientje per huishouden per jaar op. Welke mogelijkheden ziet u om de energierekening structureel te verlagen voor gezinnen die dat het hardste nodig hebben?
“Wij pleiten voor een isolatieoffensief. Uiteindelijk is verduurzaming de beste investering voor de portemonnee en het klimaat. TNO heeft precies in kaart gebracht welke Nederlandse wijken het grootste percentage van hun inkomen uitgeven aan energiekosten. In onze wijkenaanpak beginnen we in de wijken met de grootste energiearmoede. Hierbij moeten we verschillende opgaven combineren: denk aan isolatie, warmtenetten en netcongestie. Verduurzaming moet leiden tot comfortabelere huizen, lagere rekeningen en een fijnere leefomgeving. Dat vergroot draagvlak.”

Veel mensen denken dat het kommer en kwel is met het klimaatbeleid, maar er gaat ook veel wel gewoon door. Nederland stoot in 2030 de helft van de CO₂ uit terwijl de economie verdubbeld is, sinds 1990. Praten doembeelden ons de put in?
“Het gat tussen wat nodig is en wat er nu gebeurt, is wereldwijd gigantisch. Natuurlijk zijn er successen, en die moeten we vieren. Maar we hebben ook een deel van onze voetafdruk verplaatst naar het buitenland. Dat wordt vaak niet meegerekend. We moeten eerlijk blijven: er moet meer gebeuren. Tegelijk is er reden voor hoop. De prijzen van zonnepanelen zijn gedaald, windenergie groeit enorm, en innovaties gaan snel. Maar er worden nog steeds moeilijke keuzes uit de weg gegaan.”

Hoe kan de industrie verduurzamen zonder bedrijven weg te jagen?
“Het beste wat we voor onze industrie kunnen doen, is investeren in duurzaamheid. Daar ligt onze concurrentiekracht. Fossiele energie langer in stand houden, schaadt de economie. Juist verduurzaming helpt ons vooruit. Dat vraagt wel consistent beleid, duidelijkheid en samenwerking tussen overheid, industrie en energieproducenten. We pleiten voor een Noordzeepact waarin windproducenten, afnemers en netbeheerders samen plannen maken, zodat wind op zee en elektrificatie hand in hand gaan.”

Volt en de PvdD willen delen van Tata Steel direct sluiten. Uw partij kiest een meer genuanceerde lijn en ziet een toekomst voor groen staal. Snappen uw kiezers dat?
“Staal is een grote bron van CO₂-uitstoot, maar ook een belangrijke grondstof. Europa heeft groen staal nodig voor de duurzame transitie en Nederland is daarvoor goed gepositioneerd. Daarom zetten wij in op verduurzaming van Tata Steel, mits gezondheidsschade voor omwonenden wordt aangepakt. Die randvoorwaarde is keihard. Groen staal hier produceren is belangrijk voor ons klimaat en onze economie.”

Welke rol zou het creëren van vraag naar duurzamer geproduceerde producten kunnen spelen?
“Die is ongelooflijk belangrijk. Dat moet Europees worden geregeld, maar Nederland kan zelf ook bijdragen. De overheid is een grote afnemer en kan dus vraag creëren. Ook via een Noordzeepact kunnen we dat doen. Het moet echter niet gezien worden als alternatief voor andere maatregelen, want daar hebben we geen tijd voor.”

30 september lanceerden we het Kieskompas over Klimaat en Energie. Goed idee?
“Er zijn veel verschillende kieswijzers, maar ik denk dat een kieskompas specifiek over klimaat en energie heel waardevol is. Er is een grote groep mensen die zich zorgen maakt en die zal dit invullen. Het helpt om inzicht te geven in de verschillen tussen partijen.”

Hoe kan de uitbreiding van het elektriciteitsnet sneller verlopen en beter benut worden?
“Er gebeurt al veel, maar het systeem is nog te top-down. We moeten veel meer inzetten op decentrale opwek, vraag en aanbod lokaal combineren en collectieve opslag organiseren. In plaats van iedereen een eigen thuisbatterij laten kopen, moeten we kijken naar collectieve oplossingen op wijkniveau. Daarnaast moet er fors worden geïnvesteerd in netverzwaring en flexibiliteit bij grootverbruikers. Betaalbaarheid en eenvoud voor burgers moeten daarbij voorop staan.”

In uw programma staat een Energieversnellingswet. Wat houdt dit in en welke weerstand verwacht u?
“De wet bevat maatregelen om procedures te versnellen en stikstofruimte voor energietransitieprojecten te regelen. Maar het belangrijkste is dat participatie aan de voorkant goed wordt geregeld. Als je bewoners vroegtijdig betrekt, verminder je weerstand en vergroot je draagvlak. Vaak gaat het nu mis doordat mensen pas laat betrokken worden.”

Waar kijkt u in de verkiezingscampagne het meest naar uit?
“Ik hou heel erg van campagne voeren. Ik ga veel debatten doen en langs afdelingen en initiatieven. Daarnaast bak ik graag. Ik ben van plan om met zelfgebakken cake langs buurthuizen en bibliotheken te gaan, gewoon om in gesprek te raken met mensen. Politici worden vaak negatief gezien, maar ik wil laten zien wat we doen en waarom. Dat persoonlijke contact vind ik belangrijk, en mijn dochters helpen graag met bakken.”

“Ik heb er echt zin in om veel met mensen in gesprek te gaan. De debatten, de ontmoetingen in buurthuizen, bibliotheken en afdelingen: dat geeft mij energie. Het lijkt me mooi om op laagdrempelige manier te laten zien waar we mee bezig zijn in Den Haag en waarom dat belangrijk is. Campagne voeren geeft mij de kans om die kloof te verkleinen en samen te werken aan hoop en perspectief.”