Het kabinet heeft de winkel voor de energietransitie opengehouden het afgelopen jaar. De karavaan van oranje-groene energie is wat afgeremd, maar gelukkig zeker niet tot stilstand gekomen. Er is wel meer nodig dan deze Miljoenennota laat zien. “Het is nu tijd voor energie-Deltawerken, met stevige keuzes voor vrijheidsenergie en langjarige zekerheid, bijvoorbeeld over de SDE++. Iedere euro voor fossiele energie maakt ons kwetsbaarder, iedere euro voor duurzaam maakt ons sterker, vrijer en rijker aan banen en innovatie,” zegt Olof van der Gaag, voorzitter Nederlandse Vereniging Duurzame Energie (NVDE). 

Het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) concludeert vandaag dat de klimaatdoelen en energieverplichtingen van 2030 niet in zicht zijn.

• 45 tot 53 procent minder uitstoot van broeikasgassen in 2030 dan in 1990; wettelijk doel is 55 procent emissiereductie in 2030
• 29 tot 36 procent van de energie in 2030 komt uit hernieuwbare bronnen; de verplichting van 39 procent wordt daarmee niet gehaald.
• De kans is erg klein (circa 10 procent) dat de Europese verplichting voor energiebesparing in 2030 wordt gehaald. Dit vraagt nog een extra energiebesparing van zo’n zes procent.

De nieuwe cijfers uit de Klimaat- en Energieverkenning (KEV) zijn niet alleen slecht nieuws voor het klimaat, maar ook voor onze energiezekerheid. Hoe meer oranje-groene energie we opwekken en hoe efficiënter we omgaan met energie, hoe minder onze economie en energierekening een geopolitieke speelbal blijven. Elke geopolitieke crisis slaat direct in onze portemonnee. Uitstel maakt dit probleem groter en duurder. Het PBL constateert dat de afhankelijkheid van energie-import nu historisch hoog is: bijna 80 procent van ons energiegebruik komt uit het buitenland.

Bovendien kost het Nederland al snel een miljard euro in 2030 als we niet voldoen aan de Europese verplichtingen voor duurzame energie en energiebesparing. We moeten ons tekort dan afkopen bij landen met een eventueel ‘overschot’, of een Europese boete betalen. Als we dat geld nu besteden aan investeringen in eigen land sparen we deze kosten én maken we onze economie weerbaarder.

De Miljoenennota schiet hiervoor tekort, met een combinatie van stappen vooruit en achteruit. Een belangrijke tekortkoming is dat er vanaf 2027 geen budget is voor het werkpaard van de transitie, de cruciale SDE++subsidie. Dat is heel onverstandig, want bedrijven denken jaren vooruit bij grote projecten en moeten kunnen rekenen op deze regeling. Hierdoor dreigt stilstand van de transitie. De NVDE is wel blij met de subsidie voor 2 GW windenergie op zee. Onze ondiepe Noordzee, zeer geschikt voor windmolens, is een belangrijke troef in ons streven naar minder afhankelijkheid en minder CO2-uitstoot. Ook de voorzichtige stimulering van elektrische auto’s is zeer welkom, door een iets lagere motorrijtuigenbelasting en prikkels voor werkgevers.

De Miljoenennota laat zien dat Nederland duidelijker moet kiezen: goedkope, zekere energie van eigen bodem als fundament voor onze economie. Daarvoor is een duidelijk pad richting 2040 nodig, zodat iedereen weet waar hij aan toe is. Maak het aantrekkelijk om te investeren in een oranje-groen energiesysteem. Zorg dat vergunningen binnen twee jaar rond zijn, zodat we niet vastlopen in papierwerk. Stel twee procent van onze ruimte beschikbaar voor het energiesysteem dat de basis vormt van onze economie. Laten we nu kiezen voor Deltawerken voor energie. Dan kunnen we daarna vrolijk zwaaien naar Poetin, Trump en Mohammad bin Salman – beschermd door onze eigen oranje-groene energie.

Link naar de Miljoenennota 2026